Messages

• 19 février 2007

  Bernard 64

  HERWAARDEN Jan van - Op weg naar Jacobus.

  note de l’éditeur :

  Het Boek, de Legende en de Gids voor de Pelgrim naar Santiago de Compostela

  Santiago de Compostela is al eeuwen lang een der belangrijkste bedevaartsoorden in de christelijke wereld. Ook heden ten dage trekt deze plaats talloze mensen uit alle delen van Europa en de rest van de wereld. Volgens de overlevering liggen in de kathedraal van die plaats de stoffelijke resten van Jacobus de Meerdere, een van de twaalf apostelen van Jezus Christus.

  Het is een heel verhaal hoe die overlevering is ontstaan en hoe op grond daarvan een belangrijke christelijke pelgrimage is ontstaan. In dit boek wordt de aandacht gevestigd op een verzamelbundel uit de twaalfde eeuw, Het Boek van Sint Jacobus, waarin de Jacobus-overlevering is geboekstaafd en waarin de Gids voor de Pelgrim is opgenomen. De in het Nederlands vertaalde tekst van die Gids vormt met uitgebreide verklarende aantekeningen het tweede gedeelte van dit boek.

  In het eerste gedeelte staat te lezen wat het Boek van Sint Jacobus inhoudt. Een aantal opmerkingen over pelgrims uit dat Boek komt aan de orde, gevolgd door een uiteenzetting over het stapsgewijs ontstaan van de Jacobuslegende tot en met de grafvondst aan het begin van de 9de eeuw. Het ontstaan en de verdere uitbouw van de Spaanse Jacobuscultus hadden elk een duidelijke politieke en kerkelijke context. Van Herwaarden besteedt ook aandacht aan de Kroniek van Turpijn, zo genoemd naar een bisschop van Reims die tevens een der trouwe paladijnen van de Frankische vorst Karel de Grote was en die de kroniek zou hebben opgetekend.

  Deze kroniek was een onderdeel van het Boek van Sint Jacobus en behelst het gedenkwaardige verhaal over Karel die door Jacobus werd aangespoord om in Spanje tegen de ongelovigen te strijden. Dat historisch' relaas is een kroniekmatige tegenhanger van het befaamde Chanson de Roland, het Roelandslied. Een handschrift met genoemde stukken wordt onder de naam Codex Calixtinus in de bibliotheek van Santiago de Compostela bewaard. Die codex dankt zijn naam aan paus Calixtus II (1119-1124), die waarschijnlijk even weinig van doen heeft gehad met dat boek als Turpijn met zijn kroniek. De hele zaak hangt aan elkaar van verzinsels, die elk op zichzelf nauw tegen de historische werkelijkheid aanhangen. En hoe spannend het ook is om dat patroon te ontrafelen en daarmee het samenstel van de verzinsels te presenteren, steeds moet het besef levend blijven dat geen enkele aantoonbare historischewaarheid’ ook maar iets afdoet aan de uitwerking van de legende en de werkelijkheid van de Jacobusverering. Die verering heeft niet alleen vele mensen tot pelgrimeren gebracht, maar vormde ook een belangrijke stimulans voor tal van cultuuruitingen van allerlei aard. De illustraties van dit boek vormen daarvan een getuigenis.